Czy umiesz łatwo i zrozumiale odpowiedzieć na pytanie – czym jest lean? Nawet jeśli tak, to sądzę, że warto zapoznać się z książką This is Lean. Ta stosunkowo krótka książka próbuje bowiem odpowiedzieć na powyższe pytanie a ponadto przekonuje, że zadawanie pytania o to czy nasza organizacja jest lean, nie ma sensu.
Jak każda dobra prezentacja tak i ta książka zaczyna się od życiowej, odwołującej się do emocji historii. Nie zamierzam nikogo pozbawiać szans zapoznania się z nią więc powiem tylko, że za jej pomocą autorzy sprawnie osadzają nas w konflikcie dwóch światów. Jednego, skupionego na efektywnym wykorzystaniu zasobów (resource efficiency) oraz drugiego, opartego na zapewnieniu efektywności przepływu (flow efficiency). Jak się przekonamy, światy te bardzo różnią się sposobem transferu wartości, a to może mieć bardzo poważne konsekwencje dla jej odbiorów. Historia nakłania do refleksji o tym, że z oboma tymi podejściami spotykamy się na co dzień w naszym życiu prywatnym i zawodowym.
Dalej Czytelnik zabierany jest w podróż po pojęciu kosztu alternatywnego i tym jak pozornie efektywna jest ekonomia wykorzystywania zasobów do możliwie najwyższych poziomów.
Autorzy przedstawiają czytelnikom ciekawe narzędzie w postaci macierzy efektywności. Ten prosty diagram obrazuje, gdzie może znaleźć się dowolnego typu byt (jednostka, zespół, departament, a może całe przedsiębiorstwo) w zależności od tego, na którym ze wspomnianych modeli wydajności będzie się skupiać. Dzięki przedstawieniu czynników rządzących każdym procesem (wąskie gardła, częste przestoje, zmienność zadań i ich duża ilość) łatwo dojść do wniosku, że osiągnięcie stabilnego stanu pozwalającego jednoczesnie na efektywne: przepływ pracy i wykorzystanie zasobów jest praktycznie niemożliwe. Istnieje natomiast ścieżka prowadząca w tym kierunku. Jeśli zidentyfikujemy i wdrożymy odpowiednie dla naszego kontekstu biznesowego działania, np. redukujące zmienność, to uzyskamy możliwość postawienia na owej ścieżce kilku dalszych kroków zbliżających nas do „prawdziwej północy” leanu.
Cenną częścią „This is Lean” jest podjęcie tematu dlaczego wdrożenia lean, podobnie jak transformacje agile, tak często zawodzą. Przyczyną (podobnie jak przy zwinności) jest ślepe kopiowanie rozwiązań na poziomie narzędzi i metod (z produkcji przemysłowej, czy usług, do pracy twórczej o dużej zmienności, jak budowanie produktów softwarowych), bez zrozumienia stojących wyżej wartości i prawideł. Autorzy w obrazowy sposób tłumaczą, że lean jest zarówno czymś na poziomie filozofii i kultury pracy (porównanie do owoców), a jednocześnie leanowymi można nazwać bardzo konkretne narzędzia (zielone jabłka). By skutecznie obrać drogę do jego wdrożenia, nim zachłyśniemy się narzędziami i metodami, trzeba zadać sobie trud zrozumienia koncepcji lean na wyższym poziomie abstrakcji.
Nie chcąc streszczać całej książki dodam, że autorzy poruszają również temat bardzo częstego i szerokiego użycia pojęcia lean, który zahacza o jego nadużycie. Stawiają więc pytania o paradoks – gdy wszystko co leanowe jest dobre, a wszystko do dobre zostaje nazywane leanem.
Jednym z przełomowych momentów w książce jest prowokacyjne stwierdzenie, że pytanie o to czy nasza organizacja jest (już?) leanowa nie ma sensu. Jest nawet wskazówką, że nie rozumiemy tego tematu wystarczająco głęboko. Dlaczego?
Pierwsza, humorystyczna odpowiedź to scenka z japońskim mistrzem lean, który na postawione mu tak pytanie odpowiada, że nie może udzielić odpowiedzi, bo nie był w danym miejscu wczoraj. Wdrożenie lean to proces ewolucyjny, którego nie sposób stwierdzić z analizy jednej klatki filmu. Drugie wytłumaczenie to sugestia, że pytanie powinno stawiać się o raczej realizację leanowego modelu operacyjnego, a nie coś tak ogólnego jak lean.
Książkę polecam wszystkim, którzy chcą zrozumieć koncepcję lean. Szczególnie tym, którzy znają już może jedno lub dwa narzędzia, a chcą uzyskać bardziej szersze spojrzenie. Co szczególnie ciekawe dla fanów zwinności – właściwie w każdym z postawionych pytań i problemów podstawienie terminu „agile” zamiast „lean” skłania do bardzo ciekawych przemyśleń!
„This is Lean” została napisana przez Niklasa Modiga i Pära Åhlströma w języku szwedzkim a następnie przetłumaczona na kilka języków, w tym angielski i polski. Mój krótki wpis został napisany po przeczytaniu wersji anglojęzycznej stąd spodziewam się niespójności tłumaczeń terminów związanych z leanem.